Przewodnik po secesji w Łodzi. W poszukiwaniu detalu…

Czy wiedzieliście, że Łódź pochwalić się może nie tylko modnymi od pewnego czasu muralami czy nowoczesnymi loftami urządzonymi w potężnych, ceglanych budynkach pofabrycznych? Jestem łodzianką, mieszkam tu od urodzenia i w dzisiejszym wpisie chcę Wam zdradzić za co lubię Łódź. Pewnie nie będzie dla Was zaskoczeniem jak napiszę, że architektura i jej detal odgrywają w moim postrzeganiu Łodzi ogromną rolę. Zapraszam Was na spacer szlakiem secesyjnego detalu.

Jest mi niezmiernie miło zaprezentować Wam książkę, która omawia wyjątkowe łódzkie ornamenty: Przewodnik po Secesji w Łodzi i Województwie Łódzkim. Autorka publikacji, pani Maria Nowakowska, jest niesamowicie aktywną osobą, od wielu lat zajmująca się się promocją dziedzictwa architektonicznego. Wprawne oko i lekkie pióro sprawiają, że jej książki czyta się z zapartym tchem.

 

Kilka słów o Przewodniku po Secesji w Łodzi i Województwie Łódzkim

W Przewodniku znajdziemy króciutki spis treści. Autorka zabiera nas na sześć spacerów po Łodzi, a na koniec omawia pokrótce secesyjne motywy znajdujące się w województwie łódzkim. Czy domyślacie się może którym szlakiem poszłam? Od razu mówię, że na potrzeby dzisiejszego wpisu zdecydowałam się „tylko” na dwa :-) Ale chętnie będę kontynuować ten wątek, jeśli oczywiście wyrazicie zainteresowanie.

Nie będę Was dłużej trzymała w niepewności. Przejdziemy się po Starym Polesiu. To niezbyt doceniane przez mieszkańców i turystów zakątki Łodzi, a mimo to jest w nich coś magicznego. Nie dziwię się, że w poszukiwaniu strojnych kamienic większość z nas najczęściej wybiera się na Piotrkowską. Tam znajdziemy z pewnością najbardziej reprezentacyjne i zadbane czynszówki w mieście (o Pietrynie napisałam jakiś czas temu wpis, zapraszam TUTAJ).

Zanim wybrałam się do centrum, przestudiowałam książkę w poszukiwaniu przeróżnych smaczków. Zaciekawiły mnie nie tylko okazałe detale na elewacjach, które są na wyciągnięcie ręki. Ciekawe były zdjęcia z wnętrz bram i klatek schodowych. Lubię Łódź, nie boję się spacerować po jej ulicach, ale powiem Wam szczerze, że nie jestem tak odważna jak pani Nowakowska. Próbowałam podążać dokładnie jej śladami, ale niektóre zakamarki i przede wszystkim klatki schodowe były nie na moje nerwy ;-) Jeśli wejścia do kamienic stały otworem (dostępne nie tylko dla mieszkańców) to były nierzadko mocno zaniedbane i ciemne, co tworzyło w mojej głowie atmosferę wzmożonego niepokoju…

Na poniższej fotografii zobaczycie wdzięczny detal maków. Szalenie chciałam go zobaczyć!

Ale stety (dla ochrony detali przed niepowołanymi gośćmi) i niestety (dla mnie), bogate wnętrza tej kamienicy skrywały się za tą piękną, słonecznikową bramą:

Co jeszcze znajdziemy w książce? Wstęp, przedstawiający zarys historii secesji w Łodzi oraz słowniczek architektoniczny:

 

Spacer po Starym Polesiu w poszukiwaniu secesyjnych detali

Wędrówkę zaczęłam z terenu Manufaktury, spod reprezentacyjnej bramy. Zwróćcie uwagę na kute, delikatne elementy nad wejściem. Cudo! Stąd skierowałam się w stronę ulicy Gdańskiej. Przyznam się, że od jakiegoś czasu tu nie zaglądałam i pozytywnie się zaskoczyłam. Gdańska przechodzi rewelacyjną rewitalizację. Historyczne, ceglane famuły (domy robotników pracujących w fabryce Izraela Poznańskiego) przechodzą remont, a sama ulica odzyskała blask dzięki nowej nawierzchni, posadzeniu zieleni oraz wprowadzeniu małej architektury. Szok!

Pierwsza kamienica, na której warto zawiesić oko znajduje się przy Gdańskiej 11. Prócz delikatnych ornamentów możemy popatrzeć na ciekawą stolarkę okienną. Okna na szczycie to prawdziwe staruszki i możliwe, że to ostatnie chwile, bo zobaczyć je w takim kształcie i klimacie.

Łódź, ul. Gdańska 11

Secesja na Legionów

Pierwsza ulica, przy której się zatrzymamy to Legionów. Warto tutaj zwrócić uwagę na przynajmniej dwie (całkiem od siebie różne) kamienice. Pierwsza, pod numerem 40, niedawno odremontowana. Przyjrzyjmy się ozdobnemu szczytowi i dekoracjom nad oknami. Druga, na rogu ul. Gdańskiej i Legionów, niestety mocno zaniedbana, ale za to z jakimi detalami! Symetryczna fasada z subtelnymi wykuszami, nad parterem wydatny, ciemny fryz z płaskorzeźbami, a pod oknami festony. Najbardziej jednak ujęło mnie okienko pośrodku elewacji z bogato zdobioną opaską.

Łódź, ul. Legionów 40
Łódź, ul. Legionów 40
Łódź, ul. Legionów 37a
Łódź, ul. Legionów 37a
Łódź, róg ul. Gdańskiej i Legionów

Wracamy na Gdańską

Za kilka minut ujrzymy wyłaniający się zza kamienic łódzki klejnocik. Co prawda nie wpisuje się on w stylistykę dzisiejszego spaceru, ale nie można o nim nie wspomnieć. Na rogu ul. Gdańskiej i 1. Maja dumnie stoi pałac Karola Poznańskiego. Dzisiaj mieści się tu Akademia Muzyczna. Zawsze choć na chwilę się tu zatrzymuję, by ponapawać się wybujałymi detalami. Dominują tu neostyle: neorenesans i neobarok (więcej zdjęć z tej okolicy znajdziesz TUTAJ, a jeśli chcesz poczytać o stylach neo, kliknij TUTAJ).

Pani Nowakowska w książce zwraca uwagę na kamienicę przy ul. Gdańskiej 31a. Znajduje się ona po przekątnej od pałacu. Budynek jest mocno zaniedbany. Autorka zachęca wejść w bramę i obejrzeć roślinne motywy. Ja niestety tego nie zrobiłam, ze względu na kręcących się tam panów. Udało się jednak zrobić zdjęcie z „przyczajki” :-)

Tuż za ulicą 1. Maja  możemy przypatrzeć się kolejnej secesyjnej kamienicy. Tutaj sytuacja jest zgoła inna – budynek jest odremontowany, mucha nie siada. Zwróćcie uwagę na szprosy w oknach! Uwielbiam dbałość o szczegóły. Tutaj znowu, jak na secesję przystało, znaleźć możemy ujęte w prostokąt festony, tym razem bardzo delikatne. A pod oknami najwyższej kondygnacji mieszczą się maski dość groźnych panów.

Łódź, ul. Gdańska 35
Łódź, ul. Gdańska 35

Kolejną kamienica, na którą zwraca uwagę pani Nowakowska, a której sama nie dostrzegłam nigdy wcześniej, jest ta przy Gdańskiej 46. Przez fakt, że jest mocno zaniedbana, a w sąsiedztwie znajdują się bardziej monumentalne budowle, ta zwyczajnie nie przyciąga naszej uwagi. Teraz biję się w pierś, bo owa kamienica dekorację ma naprawdę wspaniałą! Warto rzucić okiem choćby na bramę z  ornamentami roślinnymi (wkrada się tu geometria), czy na girlandę laurową, która przebiega przez całą fasadę.

Łódź, ul. Gdańska 46
Łódź, ul. Gdańska 46. Girlanda laurowa

W książce znajdziemy wiele smaczków językowych. Czytając o tej kamienicy, możemy dowiedzieć się, że: „mamy podokienne płyciny wypełnione „kwiatami na warcie” – kilkunastoma identycznymi w rzędzie„. Na poniższej fotografii owe kwiatki na warcie:

Łódź, ul. Gdańska 46. „Kwiaty na warcie”
Łódź, ul. Gdańska 46. Brama wjazdowa

Secesja na Zielonej i Żeromskiego

Opuszczamy ulicę Gdańską i skręcamy w Zieloną. Po kilku minutach dojdziemy pod numer 17. Dekoracji na fasadzie mamy tu bez liku. Najbardziej przykuwają uwagę wydatne wieńce znajdujące się między małymi okienkami poddasza oraz nad oknami pierwszego piętra. Strojne są również naczółki nad oknami drugiego piętra. Wprawne oko prócz medalionu zauważy kwadratowe kwiaty na wijących się nóżkach.

Przenieśmy się teraz na chwilę na ulicę Żeromskiego. Odnajdziemy tu kilka secesyjnych kamienic. Oferują one, prócz ciekawych elewacji, niebanalne klatki schodowe. Próbowałam wchodzić do środka, lecz stan budynków mocno mnie odstraszył. Jeszcze raz ukłony dla pani Nowakowskiej, która nie bała się zaglądać do wnętrz… mnie na razie musi starczyć oglądanie klatek na zdjęciach w przewodniku.

 

Na deser zostawiłam nam łódzką secesję najwyższych lotów…

Willa Kindermanna

To miejsce wymagałoby oddzielnego wpisu, jednak na potrzeby zaprezentowania Wam łódzkiej secesji, nie mogę o nim nie wspomnieć. Willa powstała w 1903 r., a prace nad nią ukończono sześć lat później. Wykończona została wieloma detalami: odnajdziemy tu ornamenty roślinne, zwierzęce, a wewnątrz witraże i świetnie zachowaną sztukaterię. Za drobną opłatą możemy wejść do środka, jednak dzisiaj zobaczymy ją tylko z zewnątrz.

Pierwsze, na co warto zwrócić uwagę, to faktura na ścianach. W dole znajdują się rustykalne, momentami ciężkie pasy, a wyżej żłobkowany tynk. Kolejna sprawa to okna – czy wiecie, że w całym budynku nie ma dwóch identycznych zestawów?

Chyba najbardziej charakterystycznym zdobieniem tego budynku jest fragment z witrażem, przedstawiającym zamek Chillon położony nad Jeziorem Genewskim, ujętym w rozrzeźbionych pniach drzew. Bystre oko dostrzeże tu trzy ptaki oraz liska.

A z drugiej strony – wiewiórkę…

Na frontowej elewacji warto zwrócić uwagę na lekki, jednokondygnacyjny wykusz.

Wejście do budynku znajduje się z boku, a nie od frontu budynku. Przed nami portyk z bogato udekorowanymi kolumnami przedstawiającymi pnie jabłoni.

Elewacja od strony ogrodu jest równie ciekawa. Dominuje tu przede wszystkim wieża ze spiczastym hełmem, ale z pewnością zauważymy również krasnoluda „podtrzymującego” konstrukcję.

 

Wygraj Przewodnik po secesji w Łodzi!

Kochani, chciałabym Was zaprosić do udziału w konkursie, w którym dwie osoby otrzymają swój egzemplarz omawianego przewodnika. Myślę, że dostatecznie zachęciłam Was do tej pozycji, jest naprawdę świetna. Idealna dla tych, którzy lubią secesję oraz tych, którzy Łodzi dobrze nie znają lub błędnie uważają ją za nieciekawe miasto. Po przeczytaniu i obejrzeniu licznych fotografii na pewno zmienicie zdanie :-)

 

Co trzeba zrobić żeby otrzymać Przewodnik?

Napiszcie w komentarzu poniżej dlaczego lubicie secesję?

Autorów dwóch najciekawszych według mnie odpowiedzi nagrodzę książką.

Na Wasze odpowiedzi czekam do 16. czerwca.

Ogłoszenie wyników 19. czerwca.

Powodzenia!!! :-)

P.S. Książki wysyłam tylko do Polski!

Nagrody ufundowane zostały przez Centrum Inicjatyw na rzecz Rozwoju REGIO

 

Wyniki konkursu:

Książki otrzymują: Teresa Ebis oraz pani Gracja. Gratuluję paniom, skontaktuję się z Wami mailowo.

Bardzo dziękuję wszystkim za podzielenie się swoimi przemyśleniami o secesji :-)

Jednocześnie chcę wyrazić swoją wdzięczność dla Centrum Inicjatyw na rzecz Rozwoju REGIO za możliwość zorganizowania konkursu! :-)

 

 

 


 





Zachęcam Cię do pobrania mojego mini-przewodnika po Pradze, w którym znajdziesz ponad 20 opracowań najciekawszych miejsc w czeskiej stolicy ☺️
Wystarczy, że zapiszesz się na mój newsletter, a mini-przewodnik otrzymasz za darmo. Kliknij w poniższą grafikę:

Dominika Rau-Walczak test test

Z wykształcenia jestem architektką, a zawodowo spełniam się przy renowacji zabytków. Prywatnie - kocham Pragę, starą architekturę oraz święty spokój. Zapraszam Cię do mojego świata! ☺️

18 comments
  1. Stałam przed zapraszająco uchylonymi czerwonymi drzwiami. Były stare. W ich dolnej płycinie, spod kilkunastu warstw farby olejnej uporczywie przebijały się misternie rzeźbione kwiaty.
    Kwiaty.
    Były wszędzie. Zdobiły portal, płaszczyzny międzyokienne, oplatały opaski i podniebienia dwóch symetrycznych wykuszy.
    Znad portalu ciekawie zerkała na mnie kobieta. Piękna, jasna i kamienna. Nikt by nawet nie przypuszczał, że ma ponad 100 lat. Zdolny artysta zaklął jej piękno w odlewie i postanowił zrobić z niej strażnika secesyjnej kamienicy.
    Niepewnie przestąpiłam próg. Odczekałam chwilę, by oczy przyzwyczaiły się do półmroku. I oniemiałam.
    Pod stopami miałam piękny rozłożysty ceramiczny kobierzec. Ciągnął się od wejścia aż do samych schodów, wyznaczał drogę i kierował ku najcenniejszym skarbom tej kamienicy.
    Z zielonych ścian strefy wejścia wyrastały kwiaty. Oplatały ledwo już widoczne malowidła. Muskając je wzrokiem, skierowałam się w głąb kamienicy, oczami wyobraźni zagłębiałam się w jej świetlaną niegdyś historię.
    Wstrzymałam oddech.
    Wyciągnęłam rękę, bojąc się, że to, co widzę, zaraz może zniknąć. Rozpłynąć się we mgle zapomnienia, gruzie i pyle rozbiórkowym. Zbyt wiele ich już widziałam, zbyt łatwo morduje się teraz kamienice.
    Przejechałam delikatnie po drewnianej poręczy. Była ciepła, budynek żył.
    Pierwsze tralki na schodach były znacznie zubożone. Jakby ktoś na siłę próbował pozbawić ich lekkości, ich historii.
    Wiedziałam, że to „łowcy metali”, którzy zamiast piękna kamienicy woleli „piękno” swojego upojenia alkoholowego.
    Podniosłam wzrok i zakręciło mi się w głowie.
    Schody zabiegowe o stalowej konstrukcji wiły się wewnątrz kamienicy, niczym wielki potężny stalowy smok. Łuski z misternie wygiętych tralek nieznacznie połyskiwały różnymi barwami na półpiętrach, tam, gdzie jeszcze zachowały się elementy witraży w oknach.
    Nie pamiętam, jak znalazłam się na samej górze, tuż przy wejściu na rozgrzane popołudniowym słońce poddasze.
    Ale było to jedyne miejsce, gdzie mogłam podziwiać balustradę w całej jej dawnej okazałości, bez ubytków.
    Łodygi roślin niby od niechcenia oplatały pas dolny i górny. Idealne liście, tak bardzo realne, zdawały się poruszać na wietrze czasu. A w samym środku, sercu przęsła balustrady, złocił się słonecznik. Jedyny i ostatni.
    Niczym symbol umiejętności dawnych rzemieślników.
    Niczym symbol secesji – ducha ponadczasowego piękna, zapamiętywanego w metalowych kształtach przez dawnych mistrzów.

    Tym właśnie jest dla mnie secesja – życiem natury zaklętym w misternych zdobieniach przez myśli i dłonie wrażliwego na piękno człowieka.

  2. Ciężko tak po prostu napisać, dlaczego lubię secesję- łatwiej jest to poczuć niż opisać. Gdybym miał użyć jednego słowa to magia, gdyby porównać do dzieł literackich- to baśń, do postaci fantasy- to druid, do kosmosu- to galaktyki w swym „nieuporządkowanym porządku”. Choć asymetryczność nie jest przypisana wyłącznie secesji, jest właśnie tym, co pomaga mi ją przyjemnie odbierać, bo jednocześnie w żaden sposób nie razi. Zachwycała mnie zawsze w secesji płynność, falistość i nowe spojrzenie na motyw roślinny, a do tego „te twarze”. Twarze męskie, czy damskie, zawsze tak samo tajemnicze. To wszystko jest inne, wyjątkowe. Ciężko obok niej przejść obojętnie, czy ją lubisz czy nie musisz się zatrzymać.

  3. Secesja dlanie to jedność i oryginalność w sztuce.
    Jedność rozumiana jako działanie spójne w przedmiotach codziennego użytku ●architekturze● malarstwie●ubiorze● a oryginalność to finezja formy i koloru. Elementy roślinne wplecione w elewację budynku czy sztućce i wazon do kwiatów. To jest piękne i chyba jedyne w historii

  4. Zachwycam się secesją, ponieważ to nie tylko dbałość o funkcjonalność, ale przede wszystkim o piękno. Budynek ma być czymś więcej niż domem, ma zachwycać, sprawiać, że uśmiechniesz się szeroko czy pod nosem:)

  5. Dla mnie secesja to przede wszystkim wolność i świeżość. W wielu przypadkach bujne ornamenty potrafią w zupełności odmienić odbiór danego budynku, czy całego układu urbanistycznego. To taki powiew natury w miejscach, gdzie na kwiaty i zieleń niestety brakuje miejsca.

  6. Lubię secesję za tworzenie bajkowego klimatu – elewacje są zdobione i piękne, ale też „przytulne”, można bez końca spacerować i cieszyć oko. Moja secesja to przede wszystkim poznańskie Jeżyce! <3

  7. Ah secesja! Secesja to mnogość ornamentów, niesamowite zestawienie wzorów roślinnych, niesamowicie przedstawione postacie i liczne detale, uwielbiam te niby wstęgi, te wielkie oczy patrzące na przechodnia gdy znajdzie się przy secesyjnej kamienicy.. Także metaloplastyka, witraż i plakat robią wrażenie. Największe wrażenie jednak robią na mnie spacery po starych cmentarzach gdzie można doszukać się secesyjnych grobowców i nagrobków, które emanują tajemnicą.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *