Historia architektury - secesja

Secesja to jeden z moich ulubionych styli w architekturze. Choć trwał krótko, wykształcił sporo bardzo charakterystycznych cech, dzięki którym trudno pomylić go z innym stylem archi.

Powstanie secesji

Można powiedzieć, że secesja powstała w Wiedniu, kiedy utworzone zostało Stowarzyszenie Secesji Wiedeńskiej (założone 3.04.1897 r.) przez wybitnych artystów z Gustawem Klimtem na czele. Oddzielili się oni od Wiedeńskiego Domu Sztuki, którymi rządziły nadal konserwatywne idee – mowa o historyzmie.

Secesja rozwijała się od końca XIX w. do 1925 r., a jej rozkwit datuje się na około 1905 r. Artyści tworzący w duchu secesyjnym chcieli oderwać się od naśladowania minionych epok, mieli potrzebę stworzyć nowy styl.

Symbolicznym obiektem początku secesji jest Budynek Secesji, który znajduje się w Wiedniu:

Nazwa stylu

Różne kraje inaczej ten styl nazywały. We Francji secesja ma nazwę Art nouveau. W Niemczech secesja to Jugendstil, w Anglii – Arts and Crafts, w Austrii Sezession, a w Hiszpanii modernismo.

Krótka historia secesji

Secesja jako kierunek w architekturze rozwijała się w latach 1890-1925, lecz zasadniczy rozkwit trwał od około 1905. Styl ten był rezultatem poszukiwań wyzwolenia formy budynku z czystego naśladownictwa dawnych epok (historyzmu) i wytworzenia nowego stylu.

Wiedeń, Majolikahaus zaprojektowany przez Otto Wagnera

Secesja niestety nie trwała zbyt długo. Choć może to i dobrze? Ten styl jest jak zjawiskowy kwiat – który kwitnie, chwilę urzeka swoim pięknem, a po chwili więdnie. Secesja jest stylem bardzo charakterystycznym, przykuwającym uwagę. Powtapiane secesyjne budynki w tkankę miejską bardzo ją urozmaicają, nadają smaka. Ale co za dużo to niezdrowo :-) Może dlatego tak uwielbiam ten styl: bo nie jest go za dużo? Czego nie można powiedzieć o architekturze modernizmu, która jest wszędzie. (Mam do niej bardzo dużo zastrzeżeń, ale to temat na oddzielny wpis).

Wiedeń, kamienica zaprojektowana przez Otto Wagnera

Wracając do secesji: styl powoli zaczynał zanikać po I. wojnie światowej. Przybywało krytyków. Coraz więcej zwolenników zaczął zbierać tzw. styl międzynarodowy. Brr, aż mnie ciarki przechodzą jak o nim pomyślę… ciekawa jestem czy Wy też nie lubicie modernizmu?

Cechy charakterystyczne architektury secesyjnej

Motywem przewodnim powstania secesji było: stworzenie nowego stylu, który nie odnosi się do historii. Oczywiście takie podejście spotkało się z dużą krytyką, wielu artystów uważało, że poprzednie style powstawały “wynikowo”, drogą ewolucji. I tak też powinno być i tym razem.

Secesja to głównie ornamentyka. Artyści secesyjni projektowali i tworzyli “szatę”, a kwestie funkcjonalności i konstrukcji pozostawiali inżynierom budowlanym. W budynkach mieszkalnych układ funkcjonalny lokali, jak i rozwiązania urbanistyczne, praktycznie nie zmieniły się i funkcjonowały tak, jak w XIX w. Budynku użyteczności publicznej często były mieszanką kilku styli: neoromańskiego, neogotyckiego, neobarokowego, z przewijającym się wątkiem romantycznym.

Poszanowanie natury było wątkiem przewodnik w stylu secesyjnym. Najczęściej na elewacjach budynku możemy znaleźć stylizowane formy roślinne, postaci kobiet w długich włosach, reliefy. Fasady są zbudowane na miękkich i krzywych liniach, co widoczne jest nie tylko w samych ornamentach, ale również w detalach wykończenia budynku: stolarka okienna, klamki, balustrady schodów.

Na poniższym zdjęciu chyba najbardziej reprezentacyjna secesyjna willa w mojej Łodzi znajdująca się przy ul. Wólczańskiej 31:

Willa Leopolda Kindermanna, ul. Wólczańska 31/33, Łódź. Źródło zdjęcia: klik

PRAGA

Praga usiana jest secesyjnymi budynkami. (Może też dlatego tak bardzo pokochałam to miasto? :-) Będę chciała napisać o praskiej secesji oddzielny wpis, ale tak na zachętę, przedstawię Wam kilka ciekawych budynków.

Głównym, najbardziej znanym jest Miejski Dom Reprezentacyjny. Jeśli chcecie dowiedzieć się o nim więcej to zapraszam tutaj.

Pomnik Jana Husa znajdujący się na Rynku Staromiejskim to również dzieło secesyjne:

Innym przykładem secesyjnego budynku jest hotel Grand Hotel Europa znajdujący się na Placu Wacława. Ostatnio dość mocno podupadł i jest w remoncie. Trzymajmy kciuki za szybkie ukończenie renowacji i oddanie go do użytku!

Tuż obok niego znajduje się Meran Hotel. Motywem przewodnim są ornamenty roślinne:

Urzekającym i zniewalającym budynkiem jest również kamienica U Nováků. Ale więcej już nic nie powiem. Będzie osobny wpis :-)

Gaudi – trochę inna secesja

Myślę, że zetknęliście się ze specyficzną twórczością Antoni Gaudíego. To również secesja, ale taka… jedyna w swoim rodzaju. Gaudi wytworzył swój własny styl, na tyle charakterystyczny, że trudno go pomylić z jakimkolwiek innym. Jego twórczość charakteryzowała rzeźbiarskość, wykorzystywał łuki paraboliczne, używał w swoich dziełach motywów zwierzęcych.

Sagradę Familię chyba każdy zna :) Świątynia w budowie od 1882 r. a chyba nadal nie wiadomo kiedy zostanie ukończona.

Zdjęcia z Barcelony mam przedpotopowe :D Ale w sumie może będą ciekawsze niż takie “suche” z internetu?

Taka młoda byłam 11 lat temu:

Wnętrze świątyni bardzo różni się od elewacji, prawda? Szczerze powiem, że to, co w środku – bardziej mi się podoba :-)

Innym, bardzo znanym dziełem Gaudiego jest Casa Batlló. Znajdziemy tu wiele elementów odwołujących się do motywów zwierzęcych: balkony – kości, dach – rybie łuski. Budynek znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

I jeszcze jeden budynek Gaudiego: La Pedrera, czyli po hiszpańsku kamieniołom. Nazwa pochodzi od wyglądu budynku – przypomina wielką skałę. Ciężko znaleźć tu prostą linię. Można nie przepadać za taką architekturą, ale trzeba przyznać, że jest jedyna w swoim rodzaju.

Dzisiejszy wpis jest trochę chaotyczny. Przyznaję :-) Ale trochę dlatego, że piszę go późno w nocy. Powinnam już dawno spać :D

Niedługo pojawią się kolejne architektoniczne wpisy. Nadal zachęcam Was do oddawania głosu w mojej mini-ankiecie o czym chcielibyście dalej czytać: o architekturze nowoczesnej czy historycznej? Głosować można do soboty :)

A tymczasem żegnam się. Do następnego!! :-)

Dominika Rau-Walczak

Z wykształcenia jestem architektem, a prywatnie - miłośniczką architektury (starej!) i zwiedzania. Uwielbiam Czechy, Wielką Brytanię, Grecję i oczywiście Polskę! Od ponad 10 lat zakochana jestem w Pradze i to o niej głównie tutaj piszę.