Ahoj!
Zapraszam Cię na spacer po Jaroměru. Od razu na wstępie wspomnę, że miasteczko po polsku zwie się Jaromierz, lecz dla własnego spokoju ducha pisać będę po czesku – Jaroměř. Lepiej to wygląda :-)
Tak to jest z czeskimi miasteczkami, że pomimo powtarzalności elementów, to każde jest na swój sposób wyjątkowe. Czym zauroczył mnie Jaroměř? Prócz nietypowego, podłużnego kształtu rynku (náměstí Československé armády), wzdłuż którego poustawiane są niziutkie 2-3 kondygnacyjne domki, zauroczyła mnie dróżka wzdłuż Łaby znajdująca się tuż przy Starówce.
Centrum miasta
Obowiązkowym przystankiem jest rynek. Nie bez przesady stwierdzeniem będzie, że dominantą w tym miejscu jest kolumna morowa (o niej kilka słów poniżej, w krótkiej historii). Znajduje się ona w centralnej części placu, na małym zielonym skwerku.
Kolumna, pomimo nie tak dużych rozmiarów, wybija się na tle okolicznych domów. Zabudowa jest niska, urocza i kolorowa. Szkoda tylko, że przed kamieniczkami stoją auta, ale cóż, warto przyzwyczaić się do tego widoku, bowiem to standard w czeskich miasteczkach.
Bardzo ciekawym zaułkiem jest ten we wschodnim krańcu rynku, gdzie znajduje się główne wejście do najważniejszego zabytku w mieście – gotyckiego kościoła św. Mikołaja. Niech nie zmyli Cię barokowy portal wejściowy, kościół w dobie baroku był lekko przebudowywany, rodowód jednak ma iście gotycki.
Ciekawostką może być fakt, że świątynia w czasach średniowiecza była elementem fortyfikacji miejskich, dlatego też przestaje dziwić, że budynkiem praktycznie “przyklejonym” do niej jest brama należąca do nieistniejących już murów obronnych.
Rzut kościoła – pogrubione elementy średniowiecznego zamku. Źródło: klik
W bramie, tuż nad przejściem znajdziemy rzeźbę św. Wacława.
Przesmykiem dostaniemy się poza historyczny obręb murów i stąd już prosta droga nad rzekę. Tutaj podziwiać możemy wieżę bramy, a kilka kroków dalej tył katedry:
Mały placyk tuż za kościołem usytuowany jest kilka metrów niżej głównej ulicy (i tym samym rynku), przez co tworzy się ciekawe ujęcie:
Parę kroków na zachód i dzieją się cuda. Bo prócz płynącej Łaby (a gdy woda, to już jest przefajnie!), podziwiać możemy nietypowy widok – tyły domów mieszczących się na rynku. Notabene, praktycznie każdy z nich wpisany jest na listę zabytków (spójrz). Plecy kamieniczek są totalnie różne i kompletnie inne niż reprezentacyjne fronty od strony placu. Zresztą, sam zobacz:
A już za chwilkę zaczniemy iść wzdłuż rzeki:
Jaroměř – krótka historia
Pierwsza wzmianka o grodzie pojawiła się w 1126 r., gdy na miejscu dzisiejszego kościoła św. Mikołaja znajdował się zamek założony przez księcia Jaromira z rodu Przemyślidów. Dopiero po niespełna dwóch stuleciach miejsce otrzymało od Przemysła Ottokara II status miasta królewskiego.
6 maja 1421 roku przybyli do miasta husyci z Janem Žižką na czele. Mieszczanie po trzech dniach walk poddali się i przysięgli wierność kielichowi (husycki symbol). Jaroměř stał po ich stronie aż do bitwy pod Lipanami w 1434 r., wtedy poddał się cesarzowi Zygmuntowi, który podarował miasto swojej małżonce, królowej Barbarze. Miasto jednak nie chciało podporządkowywać się władczyni, zbyt mocno wzmocniło się podczas wojen husyckich, rezygnowanie z otrzymanych przywilejów nie było w mieszczańskim interesie. Oburzona królowa oddała w 1445 r. miasto w zastaw Jerzemu z Poděbradów.
Pod koniec pierwszej połowy XV wieku Jaroměř został strawion przez pożar. Doświadczył również epidemii dżumy, co w tym okresie nie było niczym nadzwyczajnym. Po zakończonej epidemii w centralnej części rynku postawiona została kolumna morowa jako wotum dziękczynne za wybawienie od moru. Twórcą Słupa Mariańskiego był rzeźbiarz M.B. Braun, czołowy przedstawiciel czeskiego baroku, o którym wspominałam już niejednokrotnie, m.in. pisząc o Kuksie.
Mimo wojny trzydziestoletniej (1618-1648), która pozostawiła w mieście ogrom strat, możemy z tego okresu podziwiać w Jaroměřu kilka architektonicznych dzieł doby renesansu i baroku. Renesansowy jest ratusz, choć po licznych przebudowach – niejednolity stylistycznie. Wyżej wspomniana kolumna morowa jest doskonałym przykładem baroku. A gotycki kościół św. Mikołaja ma wewnątrz barokową vyzdobę.
Twierdza Josefov
W kolejnym wieku na czeskich ziemiach przeprowadzano liczne reformy, zagrożeniem dla rozwoju była ewentualna ekspansja pruska. Cesarzowa Maria Teresa straciła Śląsk i Kłodzko, co okazało się dla Jaroměřa momentem przełomowym. Zdecydowano, że w pobliskiej wiosce Ples wzniesiona zostanie forteca. Budowa rozpoczęła się w 1780 r. i trwała bardzo krótko, bo tylko siedem lat. Podczas tworzenia twierdzy drastycznie zmieniono bieg okolicznych koryt rzek.
Po czterech latach od zakończenia budowy, w 1791 r., miasto-twierdza było już wolnym królewskim miastem, dwa lata później Ples przemianowano na Josefov.
Twierdza Josefov. Źródło zdjęcia: klik, autor: Karelj
Co ciekawe, nikt nigdy nie zaatakował twierdzy. Wojska pruskie w 1866 r. ją ominęły, a już w 1888 r. została zlikwidowana!
Jaroměř, jak i Josefov w XX wieku mocno się rozrastały, w wyniku czego w 1948 r. dwa samodzielne miasta zostały połączone.
Dominika Rau-Walczak
Z wykształcenia jestem architektem, prywatnie - miłośniczką Pragi i starej architektury. Lubię zwiedzać Czechy, napawać się klimatem Wielkiej Brytanii, zajadać się smakołykami w Grecji i mieszkać w Polsce. Od ponad 10 lat zakochana jestem w Pradze i to o niej głównie tutaj piszę.
You might also like
Leave A Reply